Hoe boomziektes tijdig herkennen en behandelen?

Bomen hebben soms ziektes of plagen waarmee ze te kampen hebben. Dat is niet alleen een probleem voor de boom zelf, maar kan zware gevolgen hebben voor de hele tuin. Je grijpt dus beter zo snel mogelijk in wanneer bomen zich maar pips voelen. We stippen de vaakst voorkomende gezondheidsproblemen aan en wat je eraan kunt doen.

Vaak voorkomende problemen

Bomen zijn majestueuze biologische systemen die ons soms doen vergeten dat ze een behoorlijk gevoelig kantje hebben. In de correcte habitat en met de juiste omgevingsfactoren kunnen ze floreren en zijn ze echte eyecatchers. Om nog maar te zwij­gen van de meerwaarde die ze brengen op het vlak van biodiversiteit. Maar eens ze iets onder de leden hebben, is actie vereist. We stippen enkele vaak voorkomende problemen aan.

TIP
Let wel, de ene boomsoort is gevoeliger aan bepaalde problemen dan de andere! Dat houdt in dat je bij de ene soort sneller of specifieker zal moeten ingrijpen dan bij de andere.

Ziektes

Bladvlekkenziekte

Bladvlekkenziekte wordt veroorzaakt door verschillende soorten schimmels of bacteriën die via vocht en wind worden verspreid. Symptomen zijn donkere, vaak ronde vlekken op bladeren, die kunnen samensmelten en bladval veroorzaken. Bij zware aantasting verzwakt de boom doordat hij minder kan fotosynthetiseren.

Help de boom door afgevallen blad op te ruimen, de luchtcirculatie te verbeteren en een fungicidebehandeling te geven.

Echte meeldauw

Echte meeldauw is een schimmelziekte die vaak voorkomt bij bomen en wordt veroorzaakt door verschillende meeldauwschimmels. De infectie verspreidt zich vooral bij warm, vochtig weer en toont zich als een witte poederige laag op bladeren en jonge scheuten. Andere symptomen zijn witte vlekken, krullende bladeren en groeivertraging. Zware aantasting kan leiden tot bladverlies, groeivertraging en in sommige gevallen zelfs het afsterven van de boom. 

Bestrijding gebeurt door aangetaste bladeren te verwijderen en eventueel met schimmelwerende middelen te behandelen.

Essentaksterfte

Essentaksterfte ontstaat door een schimmel die via sporen op afgevallen bladeren en takken terechtkomt. Jonge scheuten verwelken en sterven af, waardoor de takken van de boom kaal en bros worden. Kenmerkende symptomen zijn bruine verkleuring van bladstelen en afgestorven kroon- en zijtakken. De ziekte komt voornamelijk voor bij essen (vandaar de naam).

Jonge aangetaste bomen sterven vrijwel altijd en kun je dus beter verwijderen. Bij oudere essen veroorzaakt de ziekte dood hout in de kroon en raakt het aanzicht van de boom vaak permanent aangetast. Ze kunnen het overleven, maar soms leidt de aangetaste kroon tot verzwakking en sterft de boom alsnog. 

Bacterievuur of perenvuur

Bacterievuur treedt op door een bacterie die appel- en perenbomen infecteert. De ziekte verspreidt zich via insecten, vogels, regen of ongewassen snoeigereedschap. Symptomen zijn zwart verkleurde bloesems, verwelkte scheuten en een verbrande aanblik van de boom. Druppels wit tot geelwit bacterieslijm zijn zichtbaar aan bladsteeltjes en scheuten. Er is een roodbruine, gevlamde verkleuring van de bast.

Genezing bestaat uit het verwijderen van aangetast hout. Neem een ruime marge! Verbrand aangetast hout en ontsmet je snoeigereedschap. Zorg ervoor dat je dit snel aanpakt want perenvuur kan zich snel verspreiden door boomgaarden of fruitbomen. 

Iepenziekte begint meestal in een tak bovenin de kroon

Iepenziekte

Iepenziekte wordt veroorzaakt door een schimmel die meereist op iepenspintkevers. De schimmel verstopt de sapstromen, waardoor takken verwelken en de boom uiteindelijk sterft. Symptomen zijn plotselinge bladverkleuring, verwelking en afsterven van takken. De ziekte kan zich ook verspreiden via wortelcontact tussen zieke en gezonde bomen. 

Bestrijding gebeurt door besmet hout te verwijderen en soms door het enten van resistente iepensoorten.

Roetschorsziekte

Roetschorsziekte ontstaat door een schimmel die vooral esdoorns aantast. De ziekte ontstaat dikwijls na langdurige droogte en verzwakt de bast, die zwart en roetachtig verkleurt. Symptomen zijn afbladderende schors, zwart poederig schimmelweefsel en afstervende takken.

Een geïnfecteerde boom sterft meestal binnen een jaar helemaal af. 

Kastanjebloedingsziekte

Kastanjebloedingsziekte wordt veroorzaakt door een bacterie. Ze leidt tot donkere vochtige plekken op de stam van paardenkastanjebomen, waar roodbruin “bloedend” vocht uit loopt. Symptomen zijn verkleuring van bast, bladverwelking en taksterfte.

De aantasting kan worden beperkt zodat de boom kan herstellen. Dit kan onder andere door middel van warmtebehandelingen, waarbij de aangetaste delen van de boom worden verwarmd om de bacterie te doden, en door het boosten van de algehele gezondheid van de boom. 

Boomkanker

Boomkanker is een verzamelnaam voor ziektes die worden veroorzaakt door schimmels of bacteriën die de boom  binnendringen via wonden in bast of takken. De infectie tast het cambium aan, waardoor ingezonken, dode plekken in de bast ontstaan. Symptomen zijn scheuren, verkleuring en ingezonken plekken op de stam of takken, vaak met afstervende delen boven de aantasting. Boomkanker treft alle soorten, maar bepaalde zijn er wel veel gevoeliger voor dan andere.

Genezing bestaat uit het wegsnijden van aangetast weefsel tot in het gezonde hout en het bevorderen van een goede boomgezondheid. Als de aantasting te ver is gevorderd of als de boom heel jong is, kan de afloop negatiever zijn.

Sommige parasieten kunnen ook een gevaar vormen voor bewoners, de omgeving en andere planten

Parasieten

Deze bestaan zowel in dierlijke als in plantaardige vorm. Niet elke parasiet is dodelijk voor de boom, maar gezond is het niet. Bovendien kunnen sommige parasieten ook een gevaar vormen voor bewoners, de omgeving en andere planten. 

Bladvretende rupsen (o.a. eikenprocessierupsen, spinselmotten, mineermotten)

Rupsen voeden zich met bladeren van bomen, vaak in grote hoeveelheden. Bij massale kaalvraat kunnen bomen ernstig verzwakken en vatbaarder worden voor andere ziekten omdat deze niet meer aan fotosynthese kunnen doen.
Symptomen zijn kaalgevreten takken, spinselnesten en in het geval van de eikenprocessierups ook gezondheidsklachten bij mensen (uitslag en jeuk).

Bestrijding gebeurt door biologische middelen zoals feromoonvallen, het wegzuigen van nesten of door natuurlijke vijanden zoals vogels aan te trekken.

Bladluizen

Bladluizen zijn kleine sapzuigende insecten die zich snel in kolonies op bladeren en jonge scheuten vestigen. Ze veroorzaken schade door het onttrekken van plantensappen en door het uitscheiden van honingdauw.
Symptomen zijn krullende bladeren, groeivertraging en plakkerige oppervlakken waarop vaak roetdauwschimmel groeit.

Bestrijding kan met natuurlijke vijanden (zoals lieveheersbeestjes), waterwassingen of in ernstige gevallen insecticiden.

Torren en kevers

Deze kleine diertjes maken gangen en leggen hun eitjes in de bast, waarna de larven verder feesten in het hout en cambium. Dit verstoort de sapstroom en verzwakt of doodt takken en hele bomen. Symptomen zijn boorgaatjes, zaagselachtige uitwerpselen, uitvloeiend hars en afstervende takken.

Bestrijding bestaat vooral uit vroegtijdige detectie en het verwijderen of vernietigen van aangetast hout. Met feromoonvallen wordt ook succes geboekt.

Spintmijten

Spintmijten zijn microscopisch kleine mijten die bladcellen leegzuigen, vooral in warme en droge omstandigheden. Ze veroorzaken vlekkerige verkleuringen en een doffe uitstraling van bladeren. Symptomen zijn kleine gele of bruine stipjes, fijne spinsels en vroegtijdige bladval.

Bestrijding kan door de luchtvochtigheid te verhogen of door natuurlijke vijanden zoals roofmijten in te zetten.

Maretak

Maretak is een halfparasitaire plant die water en mineralen onttrekt aan bomen - vooral populieren, appelbomen en lindes. Bij zware aantasting verzwakt de boom, omdat de maretak ook bladsterfte veroorzaakt en de boom moeilijk kan fotosynthetiseren. Symptomen zijn groene bollen in de kruin, verminderde groei en vroegtijdige taksterfte.

Het verwijderen gebeurt door de maretak en de aangetaste takken weg te snoeien.