Historisch gebouw CIM Merksplas krijgt grondige renovatie
Opvangcapaciteit stijgt naar 180 plaatsen na vernieuwingswerken aan blok 1
Het Gesloten Centrum voor Illegalen (CIM) in Merksplas heeft een van zijn oudste vleugels, blok 1, volledig laten renoveren. De werken startten in oktober 2022 en zijn afgerond in juni 2025. Dankzij de vernieuwing stijgt de opvangcapaciteit van het centrum met 40 plaatsen, tot in totaal 180. De Regie der Gebouwen investeerde 5 miljoen euro in het project, dat comfort, veiligheid en energieprestatie aanzienlijk verhoogt.
Nieuwe invulling voor gebouw uit 1878
Blok 1 dateert van circa 1878 en werd ooit gebouwd als verblijfspaviljoen voor landlopers. Daarmee is het één van de oudste complexeenheden van de voormalige kolonie en behoort het tot het bouwkundig erfgoed in Vlaanderen. Na de afschaffing van de wet op de landloperij in '93, deed het gebouw dienst als onderdeel van het gesloten opvangcentrum voor mensen in onwettig verblijf. De verouderde infrastructuur met grote slaapzalen en beperkte privacy beantwoordde niet meer aan de huidige normen.
De renovatie gebeurde in nauw overleg met het Vlaams Agentschap Onroerend Erfgoed, waarbij de historische waarde van het gebouw maximaal gerespecteerd werd. Zo werd de originele vloer in de bezoekersruimte behouden. De afbraakwerken gingen gepaard met verborgen kwaaltjes. Hierdoor moest de vloerplaat verstevigd worden en werden extra compartimenteringswerken uitgevoerd voor de brandveiligheid.
Comfort en privacy centraal
Het vernieuwde blok biedt voortaan kleinere kamers voor 2 tot 4 bewoners, telkens voorzien van eigen sanitair (toilet, lavabo en douche). Op het gelijkvloers kwamen nieuwe medische lokalen met individuele ziekenboegen, aangepast aan personen met een beperkte mobiliteit.
Ook de bezoekersvoorzieningen werden verbeterd, met een rechtstreekse toegang via de portierloge voor meer flexibiliteit in de bezoekuren voor de bewoners. Er werd een grote gemeenschappelijke ontspanningsruimte ingericht, samen met extra ondersteunende lokalen.
Veiliger en energiezuiniger
Naast comfort en erfgoedbehoud lag de focus ook op veiligheid en duurzaamheid. Het gebouw is nu uitgerust met automatische toegangscontrole, camerabewaking en hoogrendementsglas. Een ventilatiesysteem met warmterecuperatie zorgt voor energiezuinig klimaatbeheer. Door betere luchtdichtheid van ramen en slimme regeling van de ventilatie wordt warmteverlies beperkt en energie bespaard.
Het luchtdebiet van de bezoekzaal wordt geregeld in functie van het CO2-gehalte in de ruimte. Op deze manier is er steeds een aangenaam binnenklimaat en kan er energie bespaard worden op de momenten dat de zaal niet wordt gebruikt of dat er minder bezoek is.
Tijdens de verbetering van de energieprestaties werd er rekening gehouden met de beperkingen die een geklasseerd monument op dit vlak met zich meebrengt.
Verlengstuk van eerdere vernieuwingen
De vernieuwing van blok 1 past in een bredere moderniseringsoperatie van het CIM Merksplas. In 2015 werd blok 3 al gerenoveerd en in 2017 kreeg blok 5 een gespecialiseerde vleugel om een individueel regime mogelijk te maken en de veiligheid te verhogen. Blok 1 sluit nu opnieuw aan bij de actuele normen voor humane opvang, met respect voor erfgoed en met oog voor toekomstgericht beheer.
